Ενθαρρύνοντας τα μικρά παιδιά να καταναλώνουν διαφορετικά λαχανικά

Η κατανάλωση λαχανικών αποτελεί σημαντικό κομμάτι μιας υγιεινής δίαιτας. Ως μία από τις κύριες ομάδες τροφίμων, τα λαχανικά παρέχουν φυτικές ίνες, βιταμίνες, ανόργανα στοιχεία και αντιοξειδωτικά. Ωστόσο, η κινητοποίηση των μικρών παιδιών, ώστε να αυξήσουν την πρόσληψη τροφίμων από αυτήν την ομάδα είναι συχνά μια πραγματική πρόκληση. Παρακάτω δίνονται κάποιες προτάσεις όσον αφορά κάποια πράγματα που μπορούν να κάνουν οι γονείς γι’ αυτό το θέμα.

Πολλοί γονείς θα γνωρίζουν ότι τα μικρά παιδιά μπορούν να γίνουν ιδιαίτερα ιδιότροπα και επιλεκτικά ως προς το φαγητό, με πολλά από αυτά να αποστρέφονται τα λαχανικά και να μετατρέπουν τις ώρες γεύματος σε «πεδίο μάχης». Γνωρίζοντας ότι οι προτιμήσεις των παιδιών σε τρόφιμα μπορεί να καθορίσουν τη μελλοντική διατροφική τους συμπεριφορά, είναι σημαντική η αναγνώριση του γεγονότος ότι οι προτιμήσεις σε τρόφιμα μπορούν να διαμορφωθούν.¹

Πώς διαμορφώνονται οι προτιμήσεις σε τρόφιμα στα παιδιά

Τα παιδιά έχουν μια έμφυτη προτίμηση στη γλυκιά γεύση, ενώ αποστρέφονται τα ξινά ή πικρά τρόφιμα.^1-3 Είναι ενδιαφέρον ότι οι γευστικές προτιμήσεις στα μωρά φαίνονται να επηρεάζονται από τις διατροφικές επιλογές της μητέρας κατά την κύηση και τον θηλασμό. Σε μία μελέτη φάνηκε ότι, όταν οι μητέρες κατανάλωναν χυμό καρότου τακτικά κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή του θηλασμού, τα βρέφη εμφάνιζαν λιγότερες αρνητικές εκφράσεις προσώπου όταν δοκίμαζαν δημητριακά με γεύση καρότου σε σύγκριση με ένα απλό δημητριακό.⁴ Επιπρόσθετα, τα έμβρυα που είχαν εκτεθεί στα καρότα προγεννητικά έδιναν την εντύπωση στις μητέρες τους ότι απολάμβαναν τα δημητριακά με γεύση καρότου περισσότερο σε σχέση με τα απλά δημητριακά. Τα έμβρυα των οποίων οι μητέρες έπιναν νερό κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού δεν εμφάνιζαν παρόμοια διαφορά. Συνακόλουθα, αν μία έγκυος γυναίκα ακολουθεί μια δίαιτα με ποικιλία, πλούσια σε λαχανικά, το παιδί της πιθανόν να εκτιμά περισσότερες διαφορετικές γεύσεις από ένα παιδί που έχει εκτεθεί μόνο σε ένα περιορισμένο αριθμό διαφορετικών τροφίμων κατά την εγκυμοσύνη και τον θηλασμό.

Οι προτιμήσεις σε τρόφιμα αναπτύσσονται περαιτέρω κατά την παιδική ηλικία και οι γονείς παίζουν κρίσιμο ρόλο στην ενθάρρυνση μιας υγιεινής διατροφικής συμπεριφοράς. Το περιβάλλον μέσα στο οποίο το παιδί αναπτύσσεται και τρώει επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από τους γονείς. Αν επιτευχθεί ένα ευχάριστο περιβάλλον και τα νέα τρόφιμα παρουσιάζονται με μη εξαναγκαστικό τρόπο, το παιδί είναι πολύ πιο πιθανό να αναπτύξει προτίμηση στα τρόφιμα αυτά. Η γονική ενθάρρυνση και οι κανόνες σε σχέση με τη διατροφική συμπεριφορά σχετίζονται θετικά με την κατανάλωση λαχανικών.⁵

Νεοφοβία, επιλεκτικότητα και ιδιοτροπία

Η νεοφοβία αποτελεί όρο που χρησιμοποιείται για να περιγράψει την αποστροφή που παρουσιάζουν κάποια παιδιά στο να δοκιμάσουν νέα φαγητά.^1-3 Οι γονείς συχνά καταβάλλουν μεγάλη προσπάθεια, ώστε τα παιδιά τους να δοκιμάσουν νέα τρόφιμα και παραιτούνται εύκολα όταν αυτά δεν δέχονται να τα καταναλώσουν. Τα παιδιά μπορεί, επίσης, ενίοτε να αντιδράσουν αρνητικά σε οικεία τρόφιμα· συμπεριφορά που εκφράζεται με τον όρο «επιλεκτικότητα». Η ιδιοτροπία στο φαγητό είναι ένας συνδυασμός της νεοφοβίας και της επιλεκτικότητας. Τα προβλήματα αυτά έχουν την τάση να είναι εντονότερα κατά τις ηλικίες 2-6 ετών, ενώ μειώνονται και σταθεροποιούνται σε χαμηλότερα επίπεδα κατά την ενηλικίωση.⁶

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς, ώστε να ενθαρρύνουν ένα θετικό διατροφικό περιβάλλον;

Οι γονείς μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο στην ενθάρρυνση των παιδιών να καταναλώνουν λαχανικά, μέσω της επαναλαμβανόμενης έκθεσης, του ελέγχου του περιβάλλοντος, καθώς και με το να αποτελούν πρότυπα για τα παιδιά τους. Όσο περισσότερο εκτίθεται ένα παιδί σε νέα τρόφιμα, τόσο πιθανότερο είναι να τα δοκιμάσει και να εξοικειωθεί με αυτά.¹ Ένα παιδί μπορεί να χρειαστεί 10–15 δοκιμές ενός νέου τροφίμου, ώστε να αναπτύξει αρέσκεια προς αυτό. Συνεπώς, το να εγκαταλείπουμε την προσπάθεια μετά από μερικές δοκιμές θα οδηγήσει σε αποτυχία εισαγωγής του νέου τροφίμου στη διατροφή του παιδιού.² Οι γονείς δεν πρέπει να πιέζουν το παιδί να καταναλώσει μεγάλες ποσότητες από τα νέα τρόφιμα, αλλά, αντίθετα, να το επαινούν για τη δοκιμή έστω και μικρής ποσότητας ενός ή δύο νέων τροφίμων· με την πάροδο του χρόνου, η συμπεριφορά αυτή θα οδηγήσει στην ανάπτυξη οικειότητας με το νέο λαχανικό και σε μεγαλύτερη επιθυμία για κατανάλωσή του.

Το να αποτελούν οι γονείς πρότυπα αποτελεί ένα σημαντικό κομμάτι στην ενθάρρυνση των παιδιών να καταναλώνουν λαχανικά.^2,3,7 Αν τα παιδιά βλέπουν ότι ένας ενήλικας απολαμβάνει τη δοκιμή νέων τροφίμων, τότε είναι πιθανότερο να δοκιμάσουν και αυτά το νέο τρόφιμο. Επιπρόσθετα, αν τα λαχανικά είναι εύκολα διαθέσιμα για το παιδί, αυτό μπορεί να ενισχύσει την κατανάλωσή τους.⁶

Η παρουσία ενός τροφίμου με πιο ευχάριστο τρόπο, όπως π.χ. με τη χρήση περισσότερων χρωμάτων και σχημάτων, μπορεί να τραβήξει το ενδιαφέρον των παιδιών στη δοκιμή νέων τροφίμων.^2,3 Για παράδειγμα, ο γονέας μπορεί να σχηματίσει «φατσούλες» ή εικόνες με το φαγητό στο πιάτο και να κόψει τα λαχανικά σε διαφορετικά σχήματα. Μια επιπλέον επιλογή είναι το σερβίρισμα του τροφίμου, είτε ωμού είτε μαγειρεμένου, δίνοντας βέβαια προσοχή στην υγιεινή των τροφίμων. Επιπλέον, η συμμετοχή των παιδιών στην προετοιμασία των τροφίμων και, αν είναι δυνατό, στην καλλιέργεια λαχανικών στον κήπο ή σε γλάστρες, μπορεί επίσης να αυξήσει την επιθυμία τους να δοκιμάσουν νέα λαχανικά.^3,7

Συμπέρασμα

Οι διατροφικές προτιμήσεις των παιδιών διαμορφώνονται νωρίς στη ζωή και οι γονείς μπορούν να τις επηρεάσουν θετικά δημιουργώντας ένα δομημένο περιβάλλον όσον αφορά τη διατροφική συμπεριφορά. Με την επαναλαμβανόμενη έκθεση των παιδιών σε μικρές ποσότητες νέων τροφίμων, με τους γονείς να αποτελούν πρότυπα υγιεινής διατροφικής συμπεριφοράς, με τη συμμετοχή των παιδιών στην καλλιέργεια και την προετοιμασία των λαχανικών, καθώς και με την ελκυστική παρουσίαση των γευμάτων, μπορεί πραγματικά να βελτιωθεί το διατροφικό περιβάλλον ενός παιδιού.

Βιβλιογραφικές Αναφορές

1. Benton D (2004). Role of parents in the determination of the food preferences of children and the development of obesity. International Journal of Obesity 28:858-869.
2. Wardle J, Cooke LJ, Gibson EL, Sapochnik M, Sheiham A, Lawson M (2003). Increasing children's acceptance of vegetables; a randomized trial of parent-led exposure. Appetite 40(2):155-162.
3. Wind M, de Bourdeaudhuij I, te Velde SJ, Sandvik C, Due P, Klepp KI, Brug J (2006). Correlates of fruit and vegetable consumption among 11-year-old Belgian-Flemish and Dutch schoolchildren. Journal of Nutrition Education and Behavior 38(4):211-221.
4. Mennella JA, Jagnow CP, Beauchamp GK (2001). Prenatal and postnatal flavor learning by human infants. Pediatrics 107(6):E88.
5. Pearson N, Biddle SJH, Gorely T (2009). Family correlates of fruit and vegetable consumption in children and adolescents: a systematic review. Public Health Nutrition 12:267-283.
6. Dovey TM, Staples PA, Gibson EL, Halford JCG (2008). Food neophobia and ‘picky/fussy’ eating in children: A review. Appetite 50:181-193.
7. Heim S, Strang J, Ireland M (2009). A garden pilot project enhances fruit and vegetable consumption among children. Journal of the American Dietetic Association 109(7):1220-1226.