Τακτική κατανάλωση πρωινού – μια υγιεινή συνήθεια στην παιδική ηλικία, αλλά και για πάντα

Το πρωινό παρέχει την ενέργεια και τα θρεπτικά συστατικά που χρειαζόμαστε για να ξεκινήσουμε σωστά τη μέρα μας. Η τακτική κατανάλωση πρωινού συνδέεται με βελτιωμένες προσλήψεις θρεπτικών συστατικών και μπορεί να συμβάλλει στη διατήρηση υγιούς σωματικού βάρους. Αποτελεί ιδιαίτερα σημαντικό γεύμα για παιδιά και εφήβους, καθώς το πρωινό ενισχύει τη μάθηση και τη σχολική επίδοση, ιδιαίτερα σε παιδιά με φτωχή διατροφική κατάσταση. Καθώς το πρωινό είναι το γεύμα που είναι πιθανότερο να αμεληθεί, οι Ευρωπαίοι χρειάζεται να αφυπνιστούν σχετικά με τα οφέλη του.

Τερματίζοντας τη νηστεία

Τα περισσότερα παιδιά και νέοι άνθρωποι αμέσως μετά τον ύπνο, όπου το σώμα βρίσκεται σε νηστεία για πολλές ώρες, μεταβαίνουν σε μία ιδιαίτερα ενεργητική κατάσταση. Οι απαιτήσεις σε γλυκόζη στους μυς και στον εγκέφαλο εκτοξεύονται, με αποτέλεσμα να υπάρχει ανάγκη για κάποιο «καύσιμο». Το πρωινό σταματά την ολονύκτια νηστεία και παρέχει ενέργεια, ώστε να δώσει ώθηση στο σώμα και τον εγκέφαλο.^1,2 Ωστόσο, ένα ποσοστό της τάξεως του 10-30% των παιδιών στην Ευρώπη παραλείπουν το πρωινό, με μεγαλύτερες πιθανότητες αυτό να συμβεί στους μεγαλύτερους εφήβους και τα κορίτσια.^3,4

Ένα θρεπτικό γεύμα

Σε σύγκριση με τα παιδιά που παραλείπουν το πρωινό, τα παιδιά που καταναλώνουν αυτό το γεύμα είναι πιθανότερο να καλύπτουν τις ανάγκες τους σε θρεπτικά συστατικά και να έχουν υψηλότερες ημερήσιες προσλήψεις βιταμινών, ανόργανων αλάτων και φυτικών ινών.¹ Μια γρήγορη ματιά στις συνήθεις επιλογές πρωινού των παιδιών μπορεί εύκολα να εξηγήσει γιατί συμβαίνει αυτό: γαλακτοκομικά, δημητριακά, ψωμί, χυμοί, φρούτα και αβγά αποτελούν τις πιο συχνές επιλογές τροφίμων για πρωινό. Εκτός από τα πλεονεκτήματα που αφορούν στα θρεπτικά συστατικά, τα άτομα που καταναλώνουν πρωινό παρουσιάζουν πολλές θετικές συμπεριφορές υγείας, συμπεριλαμβανομένης της αυξημένης πρόσληψης φρούτων και λαχανικών και των υψηλότερων επιπέδων σωματικής δραστηριότητας.⁵

Τα παιδιά που καταναλώνουν πρωινό τείνουν να είναι πιο αδύνατα

Τα δεδομένα δείχνουν πλέον ξεκάθαρα ότι τα παιδιά που καταναλώνουν πρωινό έχουν την τάση να είναι χαμηλότερου βάρους. Μια πρόσφατη ανασκόπηση δεκαέξι μελετών που διερεύνησαν την επίδραση της παράλειψης του πρωινού στον έλεγχο βάρους, σε περισσότερα από 59.000 παιδιά στην Ευρώπη, έδειξε ότι η κατανάλωση πρωινού σχετίζεται με χαμηλότερο Δείκτη Μάζας Σώματος και φαίνεται να προστατεύει ενάντια στο υπέρβαρο και την παχυσαρκία.⁶ Παρόμοια ευρήματα έχουν αναφερθεί και σε άλλες ανασκοπήσεις.¹ Ωστόσο, όπως και με όλες τις μελέτες παρατήρησης, δεν μπορούν να εξαχθούν σχέσεις αιτίου – αποτελέσματος.

Απόδοση

Παλαιότερες εργαστηριακές μελέτες ανέφεραν θετικές επιδράσεις του πρωινού σε δείκτες απόδοσης, που περιλαμβάνουν την ανάκληση μνήμης, την προσοχή και τη δημιουργικότητα.² Μια πρόσφατη ανασκόπηση χρησιμοποίησε 45 εργαστηριακές μελέτες και μελέτες σχολικού πρωινού, με σκοπό να καθορίσει αν το πρωινό έχει όντως επίδραση στη σχολική επίδοση.¹ Τα ευρήματα φαίνεται να ενισχύουν την άποψη ότι η κατανάλωση πρωινού είναι περισσότερο ευεργετική σε παιδιά σχολικής ηλικίας απ’ ό,τι η παράλειψή του. Φαίνεται ότι σημαντικότερο ρόλο παίζει η ίδια η κατανάλωση παρά το συγκεκριμένο μέγεθος μερίδας ή ο τύπος του πρωινού.

Λέσχες πρωινού

Τα ευρήματα που ανέδειξαν τα οφέλη του πρωινού οδήγησαν στην εισαγωγή πρωτοβουλιών πρωινού, όπως για παράδειγμα, η δημιουργία λεσχών πρωινού στα σχολεία στο Ηνωμένο Βασίλειο, στα τέλη της δεκαετίας του ‘90.⁷ Εκτός από τα διατροφικά οφέλη, οι λέσχες πρωινού δίνουν, επίσης, την ευκαιρία στα παιδιά για κοινωνική συναναστροφή, παρέχουν μία ήρεμη έναρξη για την ημέρα τους και φαίνεται να βελτιώνουν τη συνέπεια, τη συμπεριφορά και την παρακολούθηση. Όλα τα παραπάνω είναι πιθανόν να έχουν θετική επίδραση στη μάθηση. Ωστόσο, αν και αναφέρονται βελτιώσεις στα κίνητρα και στη συγκέντρωση κατά τα πρωινά μαθήματα στις περισσότερες μελέτες σε λέσχες, τα οφέλη ήταν περισσότερο εμφανή σε παιδιά με διατροφική κατάσταση χαμηλότερη της ιδανικής κατά την έναρξη της μελέτης.¹

Ευρωπαϊκή Καμπάνια Πρωινού

Λόγω του ότι το πρωινό προσδίδει πολλαπλά οφέλη, αλλά πολλά παιδιά το παραλείπουν, δεν είναι περίεργη η έναρξη μιας καμπάνιας ‘Breakfast is Best’ το 2008, με σκοπό να προάγει τη σημαντικότητα του πρωινού.⁸ Ο Ευρωπαϊκός Ιατρικός Σύλλογος, η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία του Συλλόγου Διαιτολόγων, ο Ευρωπαϊκός Σύλλογος Δασκάλων και άλλες αρχές συμμετέχουν ήδη στην καμπάνια, η οποία στηρίζεται από το Διευθυντήριο Γενικής Υγείας και Καταναλωτών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Σκοπός αυτής της πρωτοβουλίας είναι η προαγωγή των θετικών επιδράσεων του πρωινού στους δημιουργούς των ευρωπαϊκών πολιτικών και η ενίσχυση της χρήσης μηνυμάτων, όπως «καταναλώστε πρωινό καθημερινά» σε καμπάνιες δημόσιας υγείας και σχολικά περιβάλλοντα.

Δίνοντας το καλό παράδειγμα

Το πρωινό βελτιώνει τη γενικότερη πρόσληψη θρεπτικών συστατικών και σχετίζεται με την απόδοση και τον έλεγχο του σωματικού

βάρους, με την προϋπόθεση ότι τηρούνται οι ενεργειακές απαιτήσεις.^1,6 Τα παιδιά και οι έφηβοι είναι πιθανότερο να επιλέξουν την κατανάλωση πρωινού σε οικογένειες που οι ενήλικες καταναλώνουν επίσης πρωινό, οπότε οι γονείς θα πρέπει να ενθαρρύνονται, ώστε να δίνουν το καλό παράδειγμα.⁹ Όπου αυτό δεν είναι εφικτό, οι λέσχες πρωινού μπορούν να αποτελέσουν μια εξίσου καλή εναλλακτική λύση, τόσο εξυπηρετώντας την ανάγκη κατανάλωσης ενός θρεπτικού πρωινού όσο και προσφέροντας παράλληλα κοινωνικά οφέλη.

Βιβλιογραφικές αναφορές

1. Hoyland A, Dye L, Lawton CL. (2009). Systematic review of the effect of breakfast on the cognitive performance of children and adolescents. Nutrition Research Reviews 22(2):220-243.
2. Benton D, Parker PY. (1998). Breakfast, blood glucose, and cognition. American Journal of Clinical Nutrition 67(4):772S-778S.
3. Rampersaud GC et al. (2005). Breakfast habits, nutritional status, body weight and academic performance in children and adolescents. Journal of the American Dietetic Association 105(5):743-760.
4. Mullan BA, Singh M. (2010). A systematic review of the quality, content, and context of breakfast consumption. Nutrition and Food Science 40(1):81-114.
5. Vereecken C, Dupuy M, Rasmussen M et al. (2009). Breakfast consumption and its socio-demographic and lifestyle correlates in schoolchildren in 41 countries participating in the HBSC study. International Journal of Public Health 54:S180-S190.
6. Szajewska H, Ruszczynski M. (2010). Systematic review demonstrating that breakfast consumption influences body weight outcomes in children and adolescents in Europe. Critical Reviews in Food Science and Nutrition 50(2):113-119.
7. UK School Food Trust. The impact of primary school breakfast clubs in deprived areas of London. December 2008. Διαθέσιμο στο: http://www.schoolfoodtrust.org.uk/doc_item.asp?DocCatId=1&DocId=94. Προσβάσιμο από 11 Απριλίου 2010.
8. Breakfast is Best Campaign: http://www.breakfastisbest.eu//
9. Pearson N, Biddle SJ, Gorely T. (2009). Family correlates of breakfast consumption among children and adolescents. A systematic review. Appetite 52(1):1-7.